KopGroep Bibliotheken werkt graag samen en staat altijd open voor mooie initiatieven. Trudy Jeninga, een actieve taalambassadeur in de regio, stelde voor om een Living Library te organiseren. Een dag waarop bezoekers van de bibliotheek in Schagen een levend boek konden lenen; een persoon met een bijzonder verhaal.
Living Library is een evenement dat voor het eerst plaatsvond op het Roskilde festival in Denemarken. Bezoekers kregen de gelegenheid kennis te maken met mensen die ze normaal niet zo snel zouden ontmoeten. Het doel was om vooroordelen weg te nemen. Over transpersonen bijvoorbeeld, mensen met een beperking, ex-gedetineerden of mensen die worstelen met hun mentale gezondheid. Een ideaal waarvan inmiddels ook uit onderzoeken blijkt dat het waargemaakt wordt. Tegenwoordig worden in heel Europa Living Libraries georganiseerd en in ons land door Living Library Nederland.
Living Library is een evenement dat voor het eerst plaatsvond op het Roskilde festival in Denemarken. Bezoekers kregen de gelegenheid kennis te maken met mensen die ze normaal niet zo snel zouden ontmoeten. Het doel was om vooroordelen weg te nemen. Over transpersonen bijvoorbeeld, mensen met een beperking, ex-gedetineerden of mensen die worstelen met hun mentale gezondheid. Een ideaal waarvan inmiddels ook uit onderzoeken blijkt dat het waargemaakt wordt. Tegenwoordig worden in heel Europa Living Libraries georganiseerd en in ons land door Living Library Nederland.

Trudy Jeninga (links)

Paméla Melkert (links)
Paméla Melkert was op 14 september 2024 één van de levende boeken tijdens de eerste Living Library in Schagen. Ze vertelt: “Ik ken Trudy Jeninga, die met dit idee naar KopGroep Bibliotheken was gestapt, persoonlijk. Een paar jaar geleden hadden we het er al over. Toen het eenmaal zover was vond ze het echt iets voor mij om de rol van levend boek op me te nemen.” Op de vraag waarom dat zo is, zegt ze: “Dat kan ik natuurlijk niet voor Trudy invullen, maar ik was laaggeletterd en kan daar van alles over vertellen. Ik vind het leuk om mijn eigen verhaal te delen, maar vertel het ook graag om voor anderen op te komen. Ik bén een levend boek.” Ze was blij met de gelegenheid. “Ik vind het belangrijk om het hier over te hebben. Ten eerste om te laten zien wat het betekent om laaggeletterd te zijn, maar ook om te laten zien dat er wel degelijk mogelijkheden zijn. Ik heb nu zelf bijvoorbeeld een baan.” Paméla is ambassadeur bij Stichting Lezen en Schrijven en werkt op het Leerplein van reïntegratiebedrijf Zaffier.
Mooie gesprekken
Cecile Steenwijk is programmamaker bij KopGroep Bibliotheken. Ze was blij met het initiatief van Trudy Jeninga. “Toen ik hier in 2023 begon, vertelde Francien Veldman, de vestigingscoördinator in Schagen, dat de wens er lag om een Living Library te organiseren. We waren daar eigenlijk allemaal van gecharmeerd. Het is een originele manier om verhalen te delen.” KopGroep Bibliotheken besloot het evenement te organiseren in De Week van Lezen en Schrijven, omdat het een goede gelegenheid bood om aandacht te geven aan laaggeletterdheid. Een groot probleem in Nederland, vertelt Cecile. 2,5 miljoen Nederlanders zijn laaggeletterd. In Schagen bedraagt het percentage laaggeletterden 12%. “En er zit een groot taboe op. We zijn in gesprek gegaan met Martijn Bergsma, de oprichter van Living Library Nederland en hebben van daaruit de dag opgezet. Belangrijk hierin was ook de hulp van beleidsambtenaar Demi Zimmermann en de financiële steun vanuit de gemeente Schagen, die het mogelijk maakte om écht neer te zetten wat we voor ons zagen.”

Cecile Steenwijk

De focus lag op laaggeletterdheid en meekomen in de maatschappij. Behalve Paméla waren er levende boeken te leen in de vorm van een slechtziende kunstenares, een transpersoon, een vluchteling, iemand met suïcidale gedachten en iemand met niet-aangeboren hersenletsel. “Dat klinkt allemaal best wel heftig”, zegt Cecile, “maar zo voelde het helemaal niet. De meeste van deze levende boeken kwamen uit de collectie van Martijn, al hebben we bewust gezorgd dat het mensen waren uit de eigen regio. Deze ervaren boeken willen graag vertellen en kunnen dat ook goed. Ze willen mensen helpen die worstelen met dezelfde dingen als zij. Dat doen ze op een manier die eigenlijk best luchtig is.” Boeken lezen heeft een positief effect op ons empathisch vermogen, omdat ze ons inzicht bieden in de ervaringen van een ander. Levende boeken zullen minstens een soortgelijk effect hebben. Cecile: “Daarom is het mooi dat je bij zo’n georganiseerde activiteit in gesprek mag en eigenlijk alles mag vragen. Bij de bushalte doe je dat niet, hier is het juist de bedoeling.” Overigens zijn de regels van Living Library Nederland niet anders dan die van elke andere bibliotheek. Het is de bedoeling om de boeken onbeschadigd weer in te leveren. Cecile: “Dat levert mooie gesprekken op. Als het niet lekker loopt, hoef je de tijd niet vol te maken, maar eigenlijk merkten we vooral dat mensen langer wilden praten.”
Bea Bonnema was een van de bezoekers. Zij leende Rachel Kuipers, een kunstenares die niet kan zien. “Ik heb nog een foto van haar”, zegt ze. En pakt haar mobiel erbij. Op de foto staat een jonge vrouw met geleidehond. “Ik had eigenlijk nog nooit van de Living Library gehoord. Het is dat ik Francien Veldman sprak. Zij wees me erop en ik was wel benieuwd.” Bea kijkt terug op een interessante ontmoeting. “Rachel kon heel goed vertellen. Ze vertelde haar levensverhaal en hoe ze zich ondanks haar beperking ontwikkeld had. Dat had ze goed voorbereid. Wat ik heel leuk vond was dat ik de mogelijkheid had vragen te stellen. Bij een gewoon boek heb je geen invloed op de richting van het verhaal. Nu kon ik bijvoorbeeld vragen hoe ze in een vreemde stad de weg had kunnen vinden van het station naar de bibliotheek. Ze typt haar bestemming gewoon in op Google Maps.” Voor Bea zat de meerwaarde van de Living Library in het persoonlijke contact. “Dat komt echt anders binnen. Ik vond het een fijn gesprek. Toen de tijd om was, waren we eigenlijk nog niet klaar. Gelukkig kon ik mijn boek verlengen.”

Bea Bonnema
(links)
(links)

Verandering
De Living Library in Schagen was niet helemaal vol. Cecile: “Natuurlijk hadden we graag nog meer bezoekers gezien. Maar de samenwerking met de gemeente Schagen, met Living Library Nederland, Stichting Lezen en Schrijven en met Trudy is ontzettend goed geweest. In Schagen is echt het belang gezien van aandacht voor laaggeletterdheid. Verder heb ik nagesprekken gehad waaruit bleek dat bezoekers erg onder de indruk waren van de verhalen die ze hebben gehoord.” De bedoeling is dan ook om er een vervolg aan te geven. “Er is ook animo in andere vestigingen. We hebben iets opgezet waarmee we verder kunnen.”